وسواس موکنی یا تریکوتیلومانیا یکی از اختلالات روانی است که بیشتر از همه در سنین نوجوانی خود را نشان میدهد. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً به‌طور مرتب موهای سر، ابرو، ریش یا هر بخش دیگری از بدن خود را می‌کنند و این باعث می‌شود تا آنها در برقراری روابط اجتماعی با دیگران دچار مشکلاتی باشند. وسواس موکنی نه‌تنها به‌خودی‌خود درمان نمی‌شود. بلکه ادامه آن باعث بروز مشکلات دیگری ازجمله افسردگی یا از دست دادن اعتمادبه‌نفس باشد. به همین خاطر درصورتی‌که شما یا هریک از اطرافیان‌تان درگیر این بیماری شده. بهتر است برای درمان آن از یک متخصص روانشناسی کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره وسواس فکری کلیک کنید.
فهرست مطالب
- علائم و نشانه های وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
- انواع وسواس موکنی
- عوارض و پیامدهای وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
- دلایل و علت وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
- ژنتیک
- تربیت نامناسب
- اضطراب و وسواس موکنی
- اختلالات روحی
- شیوع ابتلا به وسواس موکنی
- تشخیص ابتلا به وسواس موکنی
- درمان وسواس موکنی | آیا می توان کندن موی سر را کنار گذاشت ؟
- پیدا کردن محرک‌ها
- تلاش برای کنترل عواطف و هیجانات
- آموزش حل مسئله
- خانواده‌درمانی
- دارودرمانی
- حمایت احساسی
- روش دیگر درمان اختلال وسواس مو کنی
- کلام آخر
برای دریافت مشاوره در زمینه وسواس موکنی میتوانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
علائم و نشانه های وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
وسواس مو کنی یا تریکوتیلومانیا بیماری است که خود را به‌صورت میلی ناگهانی و شدید به کندن موهای بدن نشان میدهد. بیماران مبتلا به این اختلال معمولاً هنگامی‌که موهای خود را می‌کنند، احساس لذت و آرامش می‌کنند اما اندکی پس‌ازآن دچار ناراحتی و احساسات منفی می‌شوند. کندن موها باعث می‌شود آنها در درجه اول نگران زیبایی ظاهری خود شوند. و از اینکه شاید مشکل روانی جدی برای آنها پیش آمده باشد نیز بسیار نگران می‌شوند. برای آشنایی با سایر اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
بعضی از افراد مبتلا به وسواس موکنی این کار را عمداً انجام می‌دهند. آنها شاید احساس کنند موهایشان زشت و نامرتب شده. یا حتی برای تخلیه هیجانات درونی این کار را انجام دهند. اما گروهی دیگر به‌صورت ناخودآگاه شروع به کندن موها می‌کنند و تنها زمانی که دسته‌ای از موها را می‌کنند متوجه کاری که کرده‌اند می‌شوند. مهم‌ترین نشانه‌ها برای ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- میل غیرقابل‌کنترل برای کندن موی سر، ابرو، مژه یا هر قسمت دیگری از بدن که باعث از دست دادن مقدار زیادی از موها می‌شود.
- تلاش مداوم برای متوقف کردن این حرکت که غالباً نتیجه‌ای در بر نداشته است.
- کندن موها مشکلات جدی را برای فرد ایجاد کرده است
- کندن موها نباید تحت تأثیر بیماری جسمانی و یا مصرف مواد مخدر ایجاد شده باشد.
- فرد هنگامی که تحت فشار استرس و اضطراب است بیشتر اینکار را انجام میدهد
- منزوی شده و دیگر تمایلی به حضور در جمع ها ندارد
انواع وسواس موکنی
معمولا وسواس موکنی به دو صورت خودکار و متمرکز بروز می‌کند. برای شروع فرایند درمان اهمیت دارد که بدانیم به چه نوعی از وسواس موکنی مبتلا هستیم.
خودکار: در نوع خودکار وسواس موکنی ، فرد از انجام اینکار مطلع نبوده و به صورت ناخودآگاه اینکار را انجام میدهد. برای مثال در حین تماشای تلویزیون بدون اینکه متوجه باشد؛ اینکار را انجام میدهد.
متمرکز: اما گاهی خود فرد زمانی که دچار استرس می‌شود؛ اینکار را شروع می‌کند و بدین وسیله می‌خواهد اضطراب خود را کاهش دهد.
عوارض و پیامدهای وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
تغییرات ظاهری فرد اولین و آشکارترین مشکلی است که وسواس موکنی به وجود می‌آورد. افراد درگیر با این بیماری معمولاً بخش‌های کاملاً خالی را در موی سر، ابرو، ریش یا هر قسمت دیگر از بدن دارند. همین موضوع تا حد زیادی اعتمادبه‌نفس فرد برای حضور در اجتماع را تحت تأثیر قرار میدهد. و به دنبال این مسئله میل به تنهایی و انزوا گزینی و همین‌طور افسردگی پیش خواهد آمد.
وسواس موکنی باعث ایجاد احساس شرم و خجالت می‌شود. آنها احساس می‌کنند دچار مشکل روانی جدی شده‌اند و سعی می‌کنند تا جای ممکن این موضوع را از دیگران پنهان کنند. به همین خاطر درگیری با اضطراب و از دست دادن سلامت روان یکی دیگر از مشکلاتی است که این بیماران تجربه می‌کنند. در کنار تمامی مشکلاتی که از آنها صحبت کردیم وسواس موکنی اختلالی نیست که به‌خودی‌خود و بدون کمک از روان‌درمانی متوقف شود و به همین خاطر لازم است درصورتی‌که نشانه‌های این اختلال را در خود یا هر یک از اطرافیان مشاهده می‌کنید هرچه سریع‌تر و پیش از شدت گرفتن پیامدهای منفی برای درمان اقدام کنید.
دلایل و علت وسواس موکنی یا اختلال کندن موی سر
ژنتیک
برخی تحقیقات نشان میدهد احتمال بروز وسواس موکنی در افرادی که سابقه این بیماری را در خانواده یا اقوام نزدیک داشته‌اند بیش از دیگران است. به همین خاطر می‌توان فرض کرد که بخشی از این اختلال به عوامل ژنتیکی ربط دارد. اما ژن‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند باعث بروز بیماری باشند و برخی شرایط نامساعد محیطی نیز در این موضوع نقش دارند.
تربیت نامناسب
یکی از دلایلی که باعث بروز وسواس موکنی می‌شود این است که فرد حجم بالایی از اضطراب را تجربه می‌کند؛ اما نمی‌تواند از شیوه‌های مناسبی مثل صحبت کردن با دیگران یا حل مسئله برای کاهش آن کمک بگیرد. خانواده‌هایی که به فرزندان خود اجازه تصمیم‌گیری مستقل را نمی‌دهند و یا والدینی که خود نیز به حد کافی استقلال ندارند ازجمله عواملی است که می‌تواند باعث بروز این بیماری باشد.
اضطراب و وسواس موکنی
دلیل اصلی که باعث کندن موها می‌شود اضطرابی است که فرد تجربه می‌کند. هنگامی‌که اضطراب در ذهن شما شدت می‌گیرد اما راهکاری برای تخلیه آن پیدا نمی‌کنید این اضطراب خود را به‌صورت میل بیمارگونه به کندن موها نشان میدهد.
اختلالات روحی
در برخی از مواقع وسواس موکنی همراه با بیماری‌های دیگری به‌ویژه وسواس‌های فکری و عملی و یا افسردگی و اضطراب ایجاد می‌شود. هنگامی‌که کندن موها در کنار این بیماری‌ها آشکار می‌شود به این معناست که فرد رنج شدیدتری را تجربه می‌کند و نیاز به دریافت کمک دارد. برای آشنایی با سایر انواع بیماری وسواس فکری عملی کلیک کنید.
شیوع ابتلا به وسواس موکنی
برآورد شیوع ابتلا به وسواس موکنی در کل جمعیت در طول یکسال، در نوجوانان و بزرگسالان یک الی دو درصد است. همچنین ابتلا به این اختلال در میان زنان بیشتر دیده می‌شود.
تشخیص ابتلا به وسواس موکنی
برای تشخیص ابتلا به وسواس موکنی ملاک های مشخصی وجود دارد که متخصص باید با توجه به آنها نوع اختلال را تشخیص داده و درمان را آغاز نماید. این ملاک ها شامل موارد زیر هستند.
- وسواس موکنی به طور مکرر بوده و در نهایت منجر به بی مویی می‌گردد
- فرد به طور مکرر تلاش می‌کند تا این عادت را متوقف کند
- وسواس موکنی منجر به ناراحتی یا اختلال در عملکرد اجتماعی و شغلی می‌گردد
- این موکنی مربوط به اختلالات جسمانی فرد نمی‌شود
- موکنی با نشانه های دیگر اختلالات روانی توجیه نمی‌شود
درمان وسواس موکنی | آیا می توان کندن موی سر را کنار گذاشت ؟
همان‌طور که گفته شد وسواس موکنی اختلالی نیست که به‌خودی‌خود درمان شود. و به میزانی که فاصله میان شروع اختلال تا زمان درمان بیشتر باشد، فرایند درمان برای مدت طولانی‌تری ادامه پیدا خواهد کرد. هنگامی‌که روانشناس از طریق مصاحبه بالینی و بررسی نشانه‌ها به این نتیجه می‌رسد. که فرد دچار اختلال وسواس موکنی شده با توجه به شدت بیماری و شرایط وی ممکن است از یک یا چند مورد از درمان‌های زیر استفاده کند. برای شروع درمان وسواس کلیک کنید.
پیدا کردن محرک‌ها
یکی از درمان‌های بسیار کاربردی برای وسواس موکنی پیدا کردن محرک است. از فرد می‌خواهند برای مدتی در حدود یک هفته تا ده روز رفتارهای خود را زیر نظر بگیرد و هر بار که درگیر کندن موها می‌شود به این سؤالات پاسخ دهد:
- کندن موها در چه زمان یا شرایطی اتفاق افتاد؟
- دقیقاً پیش از کندن موها چه اتفاقاتی افتاده بود؟
- پیش از کندن موها یا در حین این کار چه افکار یا احساساتی داشتم؟
- پس از کندن موها چه اتفاقی افتاد؟
پاسخ به این سؤالات باعث توجه نکاتی می‌شود، که شاید در ابتدا از آنها غافل بوده‌اید. برای مثال ممکن است متوجه شوید هر زمان درگیر افکار منفی می‌شوید یا زمان‌هایی که بیکار هستید، این رفتار بیشتر به سراغ‌تان می‌آید. پس‌ازاینکه این شرایط مشخص شد درمانگر به شما کمک می‌کند تا احتمال قرار در چنین موقعیت‌هایی را کاهش دهید. و یا رفتارهای دیگری را جایگزین کندن موی سر کنید.
تلاش برای کنترل عواطف و هیجانات
با توجه به اینکه اضطراب اصلی‌ترین دلیل برای بروز وسواس موکنی است. یکی از اقدامات درمانی مهم این است که راه‌هایی برای کنترل هیجانات و حفظ آرامش به فرد آموزش داده شود. این راهکارها می‌تواند با توجه به شرایط هر فرد متفاوت باشد. برای مثال برخی افراد نیاز دارند تا جملات تأکیدی را روی کاغذ نوشته و هنگامی‌که دچار اضطراب می‌شوند آنها را با خود یادآوری کنند و یا برخی افراد ممکن است از تکنیک‌های تنفس یا آرام‌سازی بیشتر نتیجه بگیرند.
آموزش حل مسئله
ناتوانی در حل کردن مشکلات ازجمله دلایل درمان وسواس موکنی است. که می‌تواند باعث بروز اضطراب و احساس درماندگی در فرد باشد. به همین خاطر بخشی از درمان به بیمار کمک می‌کند تا راهکارهایی سازنده و مناسب برای حل کردن مشکلات پیدا کند. این کار باعث می‌شود تا اضطراب در فرد دچار چنان شدتی نشود که وی را به سمت کندن موها یا هر رفتار نامطلوب دیگری بکشاند.
خانواده‌درمانی
دریافت حمایت از سوی اعضای خانواده و اطرافیان یکی از عوامل مؤثر در درمان وسواس موکنی است. به همین خاطر مشاورین جلساتی را نیز با اطرافیان فرد ترتیب می‌دهند و سعی می‌کنند تا اطلاعات اعضای خانواده را نسبت به این اختلال و نکاتی که می‌بایست در رفتارهایشان با بیمار موردتوجه قرار دهند افزایش دهند.
دارودرمانی
اگر شدت اضطراب به حدی زیاد باشد که بیمار توانایی کنترل آن را نداشته باشد و یا هنگامی‌که وسواس موکنی به میزانی شدت پیدا کرده که نمی‌توان تنها با روان‌درمانی جلوی آن را گرفت متخصصین از داروهای ضد اضطراب نیز در کنار روان‌درمانی استفاده می‌کنند. اگرچه داروها باعث درمان فرد نمی‌شوند اما در کاهش اضطراب و افزایش انگیزه برای ادامه جلسات روان‌درمانی تأثیر دارند.
حمایت احساسی
اگر از اختلال وسواس موکنی رنج می‌برید، مانند این است که دچار احساس درد یا احساس گناه می‌کنید. کنار آمدن با این احساسات و کمک از افرادی که به شما انرژی و انگیزه برای درمان می‌دهند، حائز اهمیت است.
روش دیگر درمان اختلال وسواس مو کنی
طبق نظریه دکتر پنزل، با 25 سال بررسی برای درمان اختلال وسواس موکنی 4 روش در نظر گرفت که عبارتند از:
1. آموزش آگاهی
به منظور جمع آوری دقیق در رابطه با این اختلال است که چه چیزهایی سبب ایجاد این رفتار شده است.
2. آموزش حفظ آرامش
آموزش مدیتیشن و مهارت آرام کردن خود در زمان تنش و تمرکز
3. آموزش تنفس
آموزش تنفس عمیق از طریق دیافراگم برای افزایش تمرکز و آرامش
4. آموزش پاسخگویی
آموزش سفت کردن عضلات ساعد و دست ها به طوری که نتوان موها را کند.
کلام آخر
اختلال مو کندن یا وسواس موکنی اگر در دوران کودکی رخ دهد، به تدریج از بین خواهد رفت. اما اگر تا بزرگسالی ادامه داشته باشد نیاز به درمان جدی دارد. دارو درمانی و روان درمانی به صورت همزمان بهترین روش درمانی است. برای روان درمانی از متخصصین و روانشناسان مجرب کمک بگیرید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه میدهد. برای‌کسب اطلاعات بیشتر با شماره درج شده تماس بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه وسواس موکنی میتوانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
وسواس مو کندن یعنی چه؟
وسواس مو کندن نوعی اختلال اضطرابی است که باعث میلی ناگهانی برای کندن موهای سر، ابرو، ریش یا هر قسمت دیگری از بدن می‌شود و فرد پس از این کار احساس رضایت و آرامش می‌کند.
علت و دلایل وسواس کندن مو چیست؟
سابقه ژنتیکی، روش‌های نامناسب تربیتی، اضطراب و همین‌طور سایر بیماری‌های روحی مانند استرس‌های بیمارگون می‌تواند باعث بروز این اختلال شود.
آیا دارویی برای درمان وسواس موکندن وجود دارد؟
دارویی که باعث درمان این اختلال بشود وجود ندارد، اما داروهای ضد اضطراب می‌توانند شدت بیماری را کاهش دهند.
- ۰۳/۰۸/۰۳