بدخطی کودکان از جمله مشکلاتی است که در دوران مدرسه به خصوص در دبستان والدین را نگران می‌کند؛ این مساله مرتبط با مشکلات نوشتن و یا به عبارتی نارسا نویسی است. بدخطی دانش آموزان ابتدایی از عوامل مختلفی نشات می‌گیرد که بهتر است علاوه بر توجه به علت‌های مرتبط با آموزش و تربیت، عوامل جسمی و روانی کودک نیز مورد بررسی قرار بگیرد. چراکه گاهی علت بدخطی کودکان ضایعات استخوانی، عصبی و یا حالت‌های عاطفی و روانی نامطلوب آنها می‌باشد که در این شرایط کلاس‌های خوشنویسی تاثیرگذار نخواهد بود و باید کودک به یک متخصص ارجاع داده شود. البته تاثیر والدین و معلمان در برطرف کردن مشکلات مرتبط با بدخطی کودکان نیز بسیار زیاد است. در صورتی که راهکار مناسبی برای مسائل درسی فرزندتان ندارید، حتما مشاوره کودک دریافت کنید.
فهرست مطالب
- بدخطی کودکان
- علت بدخطی کودکان
- 1. عوامل مربوط به خانواده
- 2. عوامل مربوط به معلم و شیوه‌های آموزشی و تربیتی مدرسه
- 3. بدخطی کودکان و عوامل مربوط به دانش آموزان
- انواع مشکل بدخطی کودکان
- پیامدهای ناشی از بدخطی کودکان
- تشخیص بدخطی کودکان
- آموزش خوش‌خطی به کودکان | راه های مقابله با بدخطی کودکان
- تمرکز روی مهارت های حرکتی ظریف کودکان
- یکپارچه کردن بینایی- حرکتی | هماهنگ شدن چشم و دست
- تقویت ادراک فضایی
- توجه کردن به جهت و مسیر نوشتن حروف بر روی کاغذ
- تصحیح نوشتار کودک توسط والدین
- بازخورد حسی به کودک
- رعایت کردن املای صحیح
- تقویت ادراک بصری
- تقویت برنامه ریزی حرکتی
- تمرکز بر مهارت های شناختی و زبانی
- آموختن مهارت حل مسئله به کودک
- کمک گرفتن از کاردرمانگر
- سخن پایانی
برای دریافت مشاوره در زمینه علل و درمان بدخطی کودکان می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در کلینیک تخصصی کودک مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
بدخطی کودکان
یادگیری نوشتن و در کنار آن خوش خط بودن در دوران ابتدایی ، به دانش آموزش کمک می کند تا در سال های بعدی نیز با مشکل مواجه نشود. خوش خط بودن دانش آموز در ارزیابی هایی که از او می‌شود، تاثیر داشته و می‌تواند در مقاطع مختلف جایگاه او را تحت تاثیر قرار دهد. بدخطی کودک او را در یادداشت برداری، نامه نگاری، مطالعه جزوه و ارتباط با سایر همسالان دچار دردسر خواهد کرد.
علت بدخطی کودکان
شناخت علت‌های بدخطی کودکان و عواملی که بر روی آن تاثیرگذار است، سبب می‌شود که تا حد زیادی به افزایش مهارت نوشتن کودکان کمک شود. در ادامه به عوامل تاثیرگذار در بدخطی کوکان اشاره کرده‌ایم. برای آشنایی و رفع مشکلات دانش آموزان ابتدایی کلیک کنید.
1. عوامل مربوط به خانواده
خانواده دارای نقش پررنگی در آموزش کودکان خود دارند. چنانچه خانواده نسبت به آموزش فرزندشان بی‌تفاوت باشند و پیشرفت آنها را پیگیری و بررسی نکنند، نمی‌توان انتظار داشت توانایی‌های کودک به سرعت رشد نماید.
خوش خطی و داشتن مهارتهای نوشتن نیز تا حد زیادی وابسته به پیگیری‌های خانواده است. در خانه‌هایی که اعضای خانواده دارای اختلافات و مشکلات خانوادگی هستند، ممکن است کودک تحت فشارهای عاطفی، تمرکز کافی توجه و تمرین نداشته باشد و نتواند مهارت‌هایی از جمله نوشتن را به خوبی فرا بگیرد.
2. عوامل مربوط به معلم و شیوه‌های آموزشی و تربیتی مدرسه
معلمان ضمن اینکه باید بر روی آموزش خوش خطی و داشتن دست خط خوب در دانش‌آموزان تسلط داشته باشند، باید با یک برخورد خوب منجر به شکل‌گیری این مهارت در آنها نیز شوند. رفتار نامناسب معلم منجر به ایجاد استرس و اضطراب در کودک شده و مانع از نوشتن صحیح او می‌شود.
بنابراین لازم است در مقاطع ابتدایی، معلمان به نحوه قرار گرفتن کاغذ در مقابل کودک، فاصله صورت کودک تا کاغذ، نحوه در دست گرفتن قلم در دست کودک و … توجه داشته باشند و با حوصله نقاط ضعف نوآموزان را برطرف کنند.
3. بدخطی کودکان و عوامل مربوط به دانش آموزان
بررسی علل و درمان بدخطی کودکان و عوامل مربوط به دانش آموزان، بسیار مهم است. برای اینکه دانش آموزان به خصوص در سنین پایین بتوانند به درستی بنویسند، باید از سلامت جسمی و روانی برخوردار باشند. پی‌بردن به دلیل بدخطی کودکان سبب می‌شود که راحت‌تر بتوان آن را رفع کرد.
a. اشتباه گرفتن مداد در دست
درست به دست گرفتن مداد نقش بسیاری در دست خط خوب دارد. روش صحیح گرفتن مداد، نگه داشتن آن میان انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت شست می‌باشد. اگر کودکان مداد را به اشتباه در دست بگیرند، عضلاتشان سریعتر خسته می‌شود و در نهایت نمی‌توانند درست بنویسند.
b. مشکلات بینایی
داشتن مشکلات بینایی نیز منجر به بدخطی کودکان می‌شود. کودکانی که دارای مشکلات بینایی هستند؛ در هنگام نوشتن، چشم‌های خود را بیش از اندازه به کاغذ نزدیک می‌کنند که همین موضوع سبب عدم تسلط و بدخطی آنها می‌گردد.
c. مشکلات استخوانی
برخی از کودکان به دلیل مشکلات استخوانی، دچار اختلال در عملکرد انگشتان‌شان هستند. این دسته از کودکان ضمن اینکه بدخط می‌باشند، زمان طولانی‌تری را برای نوشتن اختصاص می‌دهند. علاوه بر مشکلات استخوانی هر گونه ضایعه در قسمت‌های فوقانی دست نیز منجر به بدخطی کودکان می‌شود.
d. مشکلات عصب‌شناختی
انواع مشکلات عصب‌شناختی و اختلالات عصبی رشدی از جمله فلج مغزی، صرع، بیماری عضلانی و … می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی شدید در دستان و دست خط ناخوانا گردد. به عنوان مثال فلج مغزی سبب سفتی عضلات کودک می‌شود و او را در داشتن حرکات دست محدودتر می‌کند. همینطور عضلاتش نیروی کافی برای گرفتن قلم را ندارد در نتیجه نوشته‌هایی کمرنگ و بدون ظرافت از او می‌بینیم.
از دیگر مشکلات عصب شناختی این است که کودکان از دو دست راست و چپ برای نوشتن استفاده می‌کنند و دست برتر در آنها ایجاد نشده است.
e. مشکلات روانشناختی
در برخی موارد مشکلات عاطفی و همینطور اختلالات اضطرابی به صورت بدخطی بروز پیدا می‌کنند. بی‌قراری، بیش‌فعالی، کم‌توجهی، عدم تمرکز و … از مشکلاتی هستند که منجر به بدخطی کودکان می‌شوند.
f. تمرین ناکافی
برای اینکه کودکان بتوانند دست خط تمیز و خوانایی داشته باشند، نیاز دارند که به صورت مدام تمرین کنند. یادگیری حروف الفبا و نوشتن آنها، امری زمانبر است که باید تحت نظر والدین و یا معلمان و به صورت مداوم انجام شود.
در واقع والدین باید کودکان‌شان را تشویق کنند تا بتوانند بر روی برگه‌های خط دار بنویسند. در ابتدا توصیه می‌شود از برگه‌هایی استفاده شود که دارای یک خط در بالا، یک خط در پایین و یک خط میانی است. این برگه‌ها به کودک کمک می‌کند که از نقطه شروع و پایان را تشخیص دهند.
g. کسب عادات و فنون بد
کودکان در سنین پایین عادت‌های بسیاری از همسالان و هم‌کلاسی‌های خود یاد می‌گیرند که تکرار آنها سبب می‌شود که همواره حتی تا سنین بزرگسالی آنها را به همراه داشته باشند.
گاهی مواقع دلیل بدخطی کودکان یادگیری عادت‌ها و فنون بد از همکلاسی‌ها است که تکرار آنها سبب می‌شود نتوانند درست بنویسند.
h.اختلال در یادگیری یا دیسگرافی
دیسگرافی به معنای اختلال در یادگیری است که ضمن تاثیر بر روی مهارتهای حرکتی، سبب می‌شود دانش آموز نتواند به خوبی بنویسد. کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند در بیان افکار خود بر روی کاغذ، شکل دادن حروف و ماندن در حاشیه دچار مشکل می‌شوند.
i. اختلال هماهنگی رشد یا دیس پراکسی
دیس پراکسی، یک اختلال عصبی است که منجر به اختلال در مهارتهای حرکتی، درک، حافظه، توجه و مهارتهای اجتماعی می‌شود. کودکان مبتلا به دیس پراکسی در نوشتن صحیح و کپی برداری از تخته با مشکل مواجه هستند.
j. سندرم بیش فعالی مفصلی
در این سندروم، عضلات دارای انعطاف پذیری بالایی هستند و بیش از حد طبیعی حرکت می‌کنند. کودکانی مبتلا به این سندروم ممکن است به دلیل خستگی و درد عضلانی و عدم تعادل نتوانند به خوبی قلم را در دست بگیرند و بنویسند.
حتما درباره روانشناسی کودکان ابتدایی بخوانید.
انواع مشکل بدخطی کودکان
مشکلات بدخطی کودکان دارای انواع مختلفی است که در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:
- فاصله نویسی به معنای جا گذاشتن فاصله زیاد در میان کلمات و عدم رعایت فاصله و نیم فاصله
- اشکال در گذاشتن سرکش و نقطه
- کج‌نویسی از جمله مشکلات بدخطی کودکان ناشی از محکم گرفتن مداد و یا فشار بیش از اندازه انگشت شست
- پررنگ یا کمرنگ نوشتن
- بزرگ یا کوچک نویسی نسبت به حالت استاندارد
- نامرتب نویسی از جمله مشکلات بدخطی کودکان
پیامدهای ناشی از بدخطی کودکان
نباید بدخطی کودکان را موضوعی پیش پا افتاده در نظر گرفت و یا تصور کرد این موضوع با گذر زمان برطرف می‌شود. چرا که این مورد، ممکن است منجر به بروز مشکلات بیشتری شده و کودکان را دچار ناراحتی کند. برخی از پیامدهای ناشی از این موضوع، شامل موارد زیر است.
🔸سرخورده شدن در مدرسه به دلیل عدم توانایی در رقابت کردن با همکلاسی ها و یادنگرفتن دروس مختلف به دلیل سرعت پایین
🔸کم شدن نمرات در کلاس و امتحانات
🔸کودک به سختی می‌تواند افکار و عقاید خود را به صورت مکتوب
🔸کودک تمایلی به انجام تکالیف کتبی خود ندارد
تشخیص بدخطی کودکان
معمولا تشخیص بدخطی کودکان توسط والدین و معلم صورت می‌گیرد. تشخیص این موضوع به درستی و به موقع از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که می‌تواند از بروز مشکلات مختلفی جلوگیری نماید. برخی از ملاک هایی که برای این موضوع وجود دارد؛ شامل موارد زیر هستند.
- نمی‌توان دست خط کودک را خواند
- تکالیف کتبی او بسیار نامرتب است
- نوشتار او غیرپیوسته و نامرتب است
- کودک از نوشتن تکالیف کتبی امتناع کرده و تمایلی به نوشتن ندارد
آموزش خوش‌خطی به کودکان | راه های مقابله با بدخطی کودکان
توصیه می‌شود نمونه‌هایی از حروف الفبا و نوشته‌هایی از آنها که از چوب ساخته شده است را به کودکتان بدهید تا سعی کنید به واسطه لمس کردن، شکل آنها را به ذهنش بسپارد.
به کودکان سرمشق بدهید و از او بخواهید سعی کنید هر بار شبیه تر به سرمشق بنویسد. بهتر است ابتدا از سرمش‌هایی استفاده کنید که او بتواند آن را بنویسد تا اعتماد به نفس پیدا کند و برای خوش‌خط‌تر نوشتن ترغیب شود. (جهت آشنایی با راه های تشویق کودک به مشق نوشتن کلیک کنید).
تمرکز روی مهارت های حرکتی ظریف کودکان
برای افزایش مهارت نوشتن کودکان می‌توان از بازی‌های دست‌ورزی نیز استفاده کرد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره کرده‌ایم:
-
قیچی کردن : در این روش ابتدا از فرزندتان بخواهید بی‌هدف، روزنامه‌ها را برش بزند و بعد از آن سعی کنید برخی اشکال را به درستی قیچی کند.
-
مچاله کردن با یک دست : به منظور افزایش مهارت حرکتی و افزایش تمرکز کودک از او بخواهید ابتدا با یک دست و بدون کمک از دست دیگر روزنامه را مچاله کند و سپس با دست برعکس و در نهایت با هر دو دست این تمرین را انجام دهد.
-
ورز دادن خمیر یا گل : این حرکت منجر به تقویت ماهیچه‌های کوچک دستان کودک و مهارت دست‌ورزی او می‌گردد.
-
کار با ماسه : اینکار برای کودکان بسیار هیجان انگیز است و از آنجایی که به کودک کمک می‌کند با دستانش چیزی را درست کند، سبب افزایش نیروی انگشتان کودک می‌گردد.
یکپارچه کردن بینایی- حرکتی | هماهنگ شدن چشم و دست
این بدان معناست که کودک قادر به کشیدن آن چیزی که می‌بیند به شکل درست باشد. برای تقویت این مهارت در او می‌توانید در ابتدا از او بخواهید که شکل ها و خطوط ساده را ترسیم کند. همچنین نقاطی را برای آنها کشیده و از آنها بخواهید تا این نقاط را به یکدیگر متصل کنند.
تقویت ادراک فضایی
گاهی ضعف در ادراک فضایی است که منجر به بدخطی کودکان می‌گردد. برای تقویت این مهارت از برگه های شطرنجی استفاده کرده و بازی هایی در زمینه مسیریابی یا پیدا کردن یک شی انجام دهید
توجه کردن به جهت و مسیر نوشتن حروف بر روی کاغذ
کودکان بدخط از یک خط راست خارج شده و نمی‌توانند به شکل منظمی بنویسند. برای غلبه بر این حالت در حالیکه کودک در حال نوشتن است با گفتن کلماتی مثل بالا، پایین، چپ و… به او جهت دهید و این موضوع را با او تمرین کنید
تصحیح نوشتار کودک توسط والدین
راه دیگر برای غلبه بر بدخطی کودکان ، این است که نوشتار او را تصحیح کرده و به او الگویی ساده اما مرتب نشان دهید تا تلاش کند مانند آن بنویسد.
بازخورد حسی به کودک
روشی که کودک قلم را در دست خود گرفته و یا اینکه دست خود را چگونه می‌گذارد؛ نیز مهم است. برای این موضوع باید سعی کنید روی مهارت های حسی کودک کار کرده از انجام بازی هایی مثل خمیر بازی استفاده نمایید. یا حیوانات مختلفی را درون یک کیسه ریخته از او بخواهید تا تنها با لمس کردن نام حیوان را بگوید.
رعایت کردن املای صحیح
کودکان بد خط معمولا اهمیتی به املای کلمات نیز نمی‌دهند. از این رو باید آنها را ترغیب کنید تا علاوه بر توجه کردن به دست خط شان، کلمات را به شکل درستی نیز بنویسند. یکی از تمرینات موثر در این زمینه این است که از کودک بخواهید تا کلمه را با چشمان بسته در فضا ترسیم کند.
تقویت ادراک بصری
زمانی که کودک نتواند کلمات را به درستی ادراک کند؛ نوشتن نیز برای او آسان نخواهد بود. برای تقویت ادراک بصری، از آنها بخواهید که تا حروفی را در مکان ها و اشیای مختلفی جستجو کرده و به خوبی آنها را ببینند.
تقویت برنامه ریزی حرکتی
برنامه ریزی حرکتی به این معناست که کودک به چگونگی گرفتن قلم در دست فکر کرده و زاویه درستی را برای نوشتن انتخاب کند. همچنین از حافظه حرکتی خود نیز استفاده کرده و حتی بتواند کاغذ و خودکار مناسب خود را نیز انتخاب کنند.
تمرکز بر مهارت های شناختی و زبانی
فراموش نکنید که مهارت های ذهنی و شناختی نیز بر نوشتار کودکان تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل بهتر است بر طرز صحبت کردن کودک نیز کار کرده و به او کمک کنید تا به شکل درستی حروف و کلمات را بیان کند.
آموختن مهارت حل مسئله به کودک
نداشتن مهارت حل مسئله باعث می‌شود تا کودکان از بدخطی خود دچار اضطراب شده و از انجام تکالیف نوشتاری امتناع کنند. به همین دلیل به هماهنگ کردن این مهارت ها در کودک کمک نمایید.
کمک گرفتن از کاردرمانگر
در موارد شدید، در زمینه بدخطی کودکان باید از کاردرمانگر کمک گرفته و به طور جدی درمان را آغاز کرد. کاردرمانگر با تمرکز بر مهارت های حرکتی و ذهنی و دادن تکالیف خانگی به کودک به بهبود دست خط او کمک می‌کند.
سخن پایانی
به طور کلی بدخطی کودکان موضوع نگران کننده ای نیست و در بیشتر موارد، زمانی که سن کودکان بیشتر می‌شود؛ این موضوع نیز برطرف می‌گردد. اما در صورتی که همچنان تا سنین بالا این موضوع ادامه دار شده و یا تشدید شود؛ باید حتما به روانشناس و کاردرمانگر مراجعه کرده و به طور جدی این موضوع را پیگیری نمود.
برای دریافت مشاوره در زمینه علل و درمان بدخطی کودکان می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در کلینیک تخصصی کودک مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
سوالات متداول
عوارض بدخطی کودکان چیست؟
بدخط بودن کودکان می‌تواند در مدرسه و در مواجهه با همسالان، اعتماد به نفس آنها را پایین بیاورد و او را نسبت به مدرسه رفتن دلزده و دلسرد نماید.
آیا باید بدخطی در کودکان را جدی بگیریم ؟
بله، بدخطی در کودکان می‌تواند فعالیت های مرتبط با مدرسه را با مشکل مواجه کند. سعی کنید با شناسایی علت‌های بد خطی در فرزند خود، این مهارت را با کمک معلم در او تقویت کنید.
منبع: بدخطی کودکان